کتاب مقام ليلة‌القدري فاطمه (س)
(استاد اصغر طاهرزاده)
قسمت هفتم

فاطمه(س) تجلّي يك آرمان متعالي

فاطمه‌زهرا(س) يك آرمان خيالي و ذهني نيست كه از دسترس بشر دور باشد، بلكه تجلّي يك آرمان و هدف متعالي است كه به آرمان و هدف متعالي انسان‌ها متّصل است. به عنوان مثال به الفاظِ داراي معاني دقّت كنيد! شما وقتي اين الفاظ را از زبان يك انسان حكيم مي‌شنويد به معاني باطني آن‌ها منتقل مي‌شويد، و اگر اين الفاظ محسوس نبود، ارتباط با آن معاني كه در ذهن گوينده بود، براي شما مشكل مي‌شد. حضرت زهرا(س) مَثَلشان، مَثَل الفاظ داراي معاني است كه از يك جهت بشرند و همه مي‌توانند حركات و گفتار ايشان را ببينند و از يك جهت حامل حقايق غيبي‌اند و اگر كسي خواست مي‌تواند از طريق ايشان با حقايق عالم غيب ارتباط پيدا كند. حضرت زهرا(س) نمونه‌اي از انسان‌هايي است كه در وجود آن‌ها حقايقِ فوق زمين و آسمان تجلّي كرده است و آن‌ها نمايش آن حقايق‌اند.
اصحاب حضرت در ادامه، سؤال خوبي را مطرح نمودند كه اي پيامبر خدا! چگونه او حوريه‌اي بشرگونه است؟ يعني او چه جايگاهي در مراتب هستي دارد و از چه خلق شده است؟ حضرت رسول‌الله(ص) فرمودند: «خَلَقَهَااللهُ- عَزّ وَجَلّ- مِنْ نُورِهِ قَبْلَ اَنْ يَخْلُقَ آدَم، اِذْ كانَتِ الْاَرْواح»؛ يعني خداوند او را از نور خود خلق كرد، قبل از آن‌كه آدم را خلق كند، آن هنگام ارواح بودند و هنوز زمين و آسمان به وجود نيامده بود.
اين فراز از روايت سرّ بزرگي را گوشزد مي‌كند، چون اوّلاً؛ بحث خلقت نوري حضرت زهرا(س) را توسط حضرت حق متذكّر مي‌شود، ثانياً؛ تقدّم خلقت آن حضرت را نسبت به آدم ابوالبشر(ع) مطرح مي‌كند و عرض شد كه اين تقدّم، تقدّم بالشّرف است و حاكي از تقرّب بيشتر وجودي حضرت زهراء(س) مي‌باشد.
ما بايد اين نكته را از اساسي‌ترين نكات معارف خود بدانيم و متوجّه باشيم كه يك نوع خلقت در عالم تحقّق يافته، در حالي‌كه هنوز آدم ابوالبشر(ع) به عنوان اوّلين آدم، خلق نشده بود و متوجّه باشيم چگونه مي‌شود موجودي يك خلقت نوري داشته باشد و پس از مدّت‌ها خلقت زميني و جسماني پيدا كند. در صورت دقّت بر روي اين مسئله متوجّه مي‌شويم كه بعضي از انسان‌ها داراي ذات مقدس‌اند و حقيقت انسانيت انسان‌ها هستند، اگر نسبت به اين نكته حسّاس باشيد، در مباحث آينده اشاراتي به اين نكته مي‌شود و إن‌شاء‌الله دريچه‌اي از معارف از طريق اين احاديث نصيب ما خواهد شد.

کتاب مقام ليلة‌القدري فاطمه (س)
(استاد اصغر طاهرزاده)
قسمت ششم

توجّه به وسعت مقام حضرت زهرا(س)

اگر ما طالب ارتباط با حقايق عالم وجود هستيم، با اطاعت و محبّت به حضرت زهرا(س) و ائمه هدي(ع) مي‌توانيم هدف خود را عملي كنيم، چون همان‌طور كه در سلسله بحث‌هاي حبّ اهل‌البيت(ع) عرض شد، محبّت، مصداق ملموس و قابل ارتباط مي‌خواهد و با محبّت به انسان‌هاي معصوم، علاوه بر آن‌كه براي خود مصداق پيدا كرده‌ايم – تا محبّت ما ذهني و خيالي نباشد- مصداق آن را انسان‌هاي معصوم قرار داده‌ايم تا محبّت خود را درست جهت داده باشيم.

کتاب مقام ليلة‌القدري فاطمه (س)
(استاد اصغر طاهرزاده)
قسمت پنجم

فاطمه(س) و اتّصال دائمي به بهشت

ملاحظه مي‌كنيد كه چون پيامبراكرم(ص) اين مطلب را فرمودند، اصحاب سؤال كردند: اي پيامبر! آيا او از جنس بشر نيست؟ چون اصحاب متوجّه بودند كه اگر موجودي فوق زمين و آسمان باشد، بايد در مرتبة ملائكه باشد، زيرا لازمة وجود بشر، وجود قبلي زمين و آسمان است، در حالي كه حضرت فرمودند: قبل از خلقت آسمان‌ها و زمين، نور فاطمه خلق شده است. پيامبر هم در جواب نفرمودند شما اشتباه مي‌كنيد، بلكه سؤال آن‌ها را با طرح يك نكتة دقيق جواب دادند و فرمودند: «فاطِمَةُ حَوْراءُ ‌الْإِنْسِيَّةُ»؛ يعني فاطمه يك جنبة حورايي و بهشتي و يك جنبة انساني و زميني دارد. يك وقت شما در اثر عبادت و معارف الهي، جنبه‌اي از وجود خود را در حدّي متعالي مي‌كنيد كه پس از جدايي از بدن به سوي بهشت سير مي‌كنيد و در بهشت جاي مي‌گيريد، يعني مقام شما از ابتدا بهشت نبود، بلكه به كمك شريعت الهي، نَفْسِ خود را بهشتي كرديد، ولي طبق اين روايت، فاطمه(س) وجهي دارد كه آن وجه از سنخ بهشت است و در عين داشتن آن وجه، در زمين زندگي مي‌كند و لذا همواره حالات اتّصال به بهشت در او هست، اين وجه را وجه حورايي حضرت زهرا(س) مي‌گويند و انسان‌ها با دقّت در حركات و سكنات و سخنان فاطمه(س) مي‌توانند با بهشت ارتباط پيدا كنند. او مثل مَلك است كه ظهور بشري و بروز انساني پيدا كرده است.
پس فاطمه(س) وسعتش از آسمان تا زمين و از زمين تا آسمان است. پيامبر خدا(ص) خيلي عالي مخاطبان خود را روشن كردند و گفتند آري؛ او يك جنبة آسماني دارد كه اين جنبه تا زمين آمده است. وقتي ما متوجّه وجود چنين موجودي شديم، خواهيم فهميد كه همة ائمه‌ معصومين(ع) مقامشان همين مقام است، يعني آن‌ها انسان‌هايي‌اند همراه با تجلّي يك حقيقت غيبي. ائمه در وجه انساني خود همة اقتضائات زندگي زميني را دارند، منتها عظمت آن‌ها در اين است كه در عين زميني بودن، ارتباط خود را با حقيقت غيبي خود محفوظ داشته‌اند.

کتاب مقام ليلة‌القدري فاطمه (س)
(استاد اصغر طاهرزاده)
قسمت چهارم

اين يك قاعده است كه تقدّم وجودي هر مخلوقي در خلقت، نشانة شدّت وجودي آن مخلوق است و خبر از آن مي‌دهد كه آن موجود درجة وجودي بالاتري دارد. از اين‌ رو وقتي حضرت(ص) مي‌فرمايند: نور فاطمه(س) قبل از خلقتِ زمين و آسمان واقع شده است، متوجّه مي‌شويم كه اوّلاً: درجه وجودي آن حضرت از آسمان‌ها و زمين‌ بالاتر است. ثانياً: درجة حضور و تأثير و احاطة حضرت زهرا(س) بر آسمان‌ها و زمين‌ روشن مي‌شود. چون موجودي كه درجة وجودي بالاتري دارد، مراتب پايين‌تر، در احاطه و تحت‌‌تأثير او هستند، چرا كه اين اوّليت و قبليّتِ در خلقت، اوّليت و قبليّت زماني نيست. ثالثاً: شدّت نورانيت فاطمه(س) حتّي نسبت به ملائكه بيشتر است. چون آسمان‌ها يعني مقام ملائكه، و حضرت مي‌فرمايند: خلقت حضرت زهرا(س) بر خلقت آسمان‌ها و زمين تقدّم داشته است و اين تقدّم را تقدّم بالشَّرف مي‌گويند.
همان‌طور كه گفتيم اين روايت خبر از شدّت درجة وجودي آن حضرت مي‌دهد و از آن‌جا كه هر چه درجة وجودي و تجرّد موجودي بيشتر باشد، شدت حضور او در عالم بيشتر است، نتيجه مي‌گيريم كه حضور حضرت زهراء(س) در عالم شديدتر از حضور ملائكه است. به عنوان مثال؛ نفس انسان درجة وجودي و تجرّدش از جسم انسان بالاتر است و بر تمام جسم احاطه دارد و در جسم حضور همه جانبه دارد و همة اين‌ها به جهت تجرّد نفس است، حالا خداوند كه مجرّد مطلق است، حضور مطلق است و لذا از خود انسان در نزد انسان براي انسان حاضرتر است و قرآن هم در اين رابطه مي‌فرمايد:«اِنَّ اللهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمرءِ وَ قَلْبِهِ»؛ يعني خداوند بين خود انسان و قلب اوست، و اين به معني نزديكي خدا است به انسان، حتّي نزديك‌تر از خود انسان به خودش. حالا در نظر بگيريد وقتي حضرت زهرا(س) در چنين درجة وجودي هستند كه از همة ملائكه بالاترند، چه نحوه حضور و تأثير و احاطه‌اي بر آسمان‌ها و زمين دارند.

کتاب مقام ليلة‌القدري فاطمه (س)
(استاد اصغر طاهرزاده)
قسمت سوم

مقام فاطمه(س) تجرّدي فوق مجرّدات آسماني

نذير صيرفي از امام صادق(ع) از پدران بزرگوارش(ع) نقل مي‌كند كه رسول‌ خدا(ص) فرمودند:
«خُلِقَ نُورُ فاطِمَة(س) قَبْلَ اَنْ يُخْلَقَ الْأَرْضُ وَ السَّماء، فَقالَ بَعْضُ النّاسِ: يا نَبِيَّ الله! فَلَيْستْ هِيَ اِنْسِيَّةٌ؟ قال: فاطِمَةُ حَوْراءُ ‌الْإِنْسِيَّةُ، قالُوا: يا نَبِيَّ اللهُ! وَ كَيْفَ هِيَ حَوْراءُ اِنْسِيَّة؟ قالَ: خَلَقَهَا اللهُ-عَزّ وَجَلّ- مِنْ نُورِهِ قَبْلَ اَنْ يَخْلُقَ آدَم، اِذْ كانَتِ الْاَرْواح …. قيلَ: يا نَبِيَّ الله! وَ اَيْنَ كانَتْ فاطِمَةُ؟ قالَ: كانَتْ في حُقَّةٍ تَحْتَ ساقِ الْعَرْش، قالُوا: يا نَبِيَّ اللهُ! فًَما كانَ طَعامُها؟ قالَ: اَلتَّسبيحُ وَ التَّقْديسُ وَ التَّهْليلُ وَ التَّحْميدُ»؛
معني حديث عبارت است از اين‌كه رسول خدا(ص) فرمودند: نور فاطمه(س) پيش از خلقت زمين و آسمان آفريده شده است. بعضي از حاضران پرسيدند: مگر او بشر نيست؟ حضرت فرمودند: فاطمه(س) حوريه‌اي بشرگونه است. حاضران سؤال كردند: چگونه؟ حضرت فرمودند: خداوند - عزّ و جلّ- پيش از آن‌كه آدم را بيافريند، او را از نور خود آفريد، آن هنگام كه ارواح بودند. سؤال كردند: فاطمه در آن هنگام كجا بود؟ فرمودند: در حُقّه و جايگاهي در زير ساقة عرش، و در جواب اين‌كه سؤال كردند: غذاي او چه بود؟ فرمودند: غذاي او «تسبيح» و «تقديس» و «تهليل، يعني لااله‌الاالله» و «حمد و ثناي الهي» بود.(«بحارالانوار»، ج43، ص4، روايت3.)
براي روشن شدن اين حديثِ كليدي، بايد نكاتي را عنايت داشته باشيد، معلوم است پيامبراكرم(ص) اين حديث را براي كساني فرموده‌اند كه اهل درك حقايق غيبي بوده‌اند، و اين نكته از سؤال كردن آن‌ها نيز مشخص است.