مردی از یاران امیرالمؤمنین‏ علیه السلام در جریان جنگ جمل سخت در تردید قرار گرفته بود.

او دو طرف را می‏نگریست، از یک طرف حضرت امیرالمؤمنین علی‏ علیه السلام را می‏دید و شخصیت‏های بزرگ اسلامی را که در رکاب امام علی‏ علیه السلام شمشیر می‏زدند.

و از طرفی همسر نبی اکرم‏ صلی الله علیه وآله وسلم، عایشه را می‏دید که قرآن درباره زوجات آن حضرت می‏فرماید:

و اَزْواجُهُ اُمُّهاتهُم.

همسران او مادران امّتند.

و در رکاب عایشه، طلحه را می‏دید از پیشتازان در اسلام، مرد خوش سابقه و تیرانداز ماهر میدان جنگهای اسلامی و مردی که به اسلام خدمتهای ارزنده ای کرده است.

و باز زبیر را می‏دید، خوش سابقه‏ تر از طلحه، آنکه حتّی در روز سقیفه از جمله متحصّنین در خانه علی‏ علیه السلام بود.

این مرد در حیرتی عجیب افتاده بود که یعنی چه؟

آخر علی‏ علیه السلام و طلحه و زبیر از پیشتازان اسلام و فداکاران سخت ترین دژهای اسلامند، اکنون رو در رو قرار گرفته‏ اند؟

کدامیک به حقّ نزدیکترند؟

در این گیرو دار چه باید کرد؟

سرانجام محضر امیرالمؤمنین‏ علیه السلام شرفیاب شد و گفت:

ایمکِنُ اَنْ یجْتَمِعَ زُبیرٌ وَ طَلْحَةٌ و عائِشَةٌ عَلَی باطِلٍ؟

آیا ممکن است طلحه و زبیر و عایشه بر باطل اجتماع کنند؟

شخصیت‏هایی مانند آنان از بزرگان صحابه رسول اللَّه چگونه اشتباه می‏کنند و راه باطل را می‏پیمایند، آیا ممکن است؟

امام علی‏ علیه السلام در جواب فرمود:

انَّکَ لَمَلْبُوسٌ عَلَیکَ،
انَّ الْحَقَّ وَ الْباطِلَ لا یعارَفانِ بِاَقْدارِ الرِّجالِ،
اعْرِفِ الْحَقَّ تَعْرِف اَهْلَهُ،
و اعْرِفِ الْباطِلَ تَعْرِفْ اَهْلَهُ.

«حقیقت بر تو مشتبه شده. حق و باطل را با میزان قدر و شخصیت افراد نمی‏ شود شناخت.

این صحیح نیست که تو اوّل شخصیت‏هائی را مقیاس قرار دهی و بعد حق و باطل را با این مقیاس‏ها بسنجی، اشخاص نباید مقیاس حقّ و باطل قرار گیرند.

این حقّ و باطل است که باید مقیاس اشخاص و شخصیت آنان باشند.»

لازم به ذکر است که دکتر طه حسین دانشمند و نویسنده مصر می‏گوید:

«سخنی محکمتر و بالاتر از این یافت نمی‏شود. بعد از آنکه وحی خاموش شد و ندای آسمانی منقطع شد، سخنی به این بزرگی شنیده نشده است.»

بحار الأنوار (ط - بیروت) / ج‏40 / 126 نهج البلاغه حکمت 262
_________________