ذکر و یاد خدای متعال در صورتی که تداوم پیدا کرده و از حوزه و دائره لفظ، عبور و با روح و روان انسان، عجین شود، آثار گرانبهایی را، به دنبال خواهد داشت که به صورت اجمال مرور می شود:
۱) رعایت احکام الهی
اولین اثری که یاد خدای متعال، به همراه دارد، تقید و پایبندی انسان ذاکر، نسبت به دستورات الهی و رعایت حلال و حرام خداوند است.
در واقع، ذکر خدای متعال، باعث می شود انسان، نعمت های الهی و اجر و پاداشی را که به بندگان صالح و درستکار، وعده داده شده، به یاد آورد و برای رسیدن به آن، تلاش مضاعف نموده، و پذیرش مشکلات بندگی، برایش آسان شود.
←← عمل به احکام به وسیله تقویت ایمان
از سوی دیگر به واسطه تقویت ایمان، اراده ذاکر در جهت رعایت احکام و دستورات الهی، برای نجات و رهایی از آتش جهنم که برای انسان های متخلف، وعده داده شده، قوی تر خواهد شد؛ لذا قرآن می فرماید: «مؤمنان کسانی هستند که هر گاه نام خدا برده شود، دلهایشان، ترسان می گردد و هنگامی که آیات او بر آن ها خوانده می شود، ایمانشان افزون تر می گردد.»
←← ذکر خدا از تکالیف سخت
امام صادق(ع) می فرماید: «از جمله سخت ترین تکالیف الهی درباره بندگان، سه چیز است… سومی، یاد خدا است، منظور از یاد خدا این نیست که انسان، سبحان الله و الحمدلله را تکرار نماید، مقصود این است که شخص آن چنان باشد که تا با کار حرامی مواجه شد، یاد خدا که همواره در دلش هست، جلو او را بگیرد.»
آن حضرت درباره آیه «ولذکر الله اکبر» نیز می فرمایند: «منظور به یاد خدا بودن در هنگام رو برو شدن با حلال و حرام خدا است».

ذکر، دارای مراتب مختلفی است که از ذکر لفظی شروع و تا انقطاع کامل و رسیدن به قرب حق، ادامه پیدا می کند.

← ذکر لفظی
اولین مرتبه ذکر، ذکر لفظی است که انسان با تکرار الفاظ و اذکار مخصوصی، یاد و نام خدای متعال را بر زبان جاری نموده و در حین ذکر لفظی، زبان را از اعمال و گناهانی چون: غیبت، تهمت، دروغ و… باز می دارد و زمینه رسیدن به مراحل بالاتر را فراهم می سازد.

← ذکر معنوی
مرحله دوم، مرحله ذکر معنوی است؛ انسان ذاکر در این مرحله، علاوه بر جاری نمودن الفاظ، به معانی و مفاهیم بلند آن نیز توجه دارد.

← ذکر قلبی
مرحله سوم، ذکر قلبی است. در این مرحله یاد و نام خدای قادر مطلق، از کانون قلب انسان ذاکر، جریان و سریان پیدا نموده، روح و روان او را صیقل می دهد.

← ذکر حضوری
مرحله چهارم که عالی ترین مرحله ذکر به شمار می رود آن است که بندگان خاص خداوند در تمام لحظات زندگی، اعمال، رفتار، گفتار و افکار و خویش را در محضر حق تعالی، احساس می کنند؛ به گونه ای که لحظه ای غفلت از خدا را گناه می دانند.
در چنین حالتی، انسان ذاکر، تمام وجودش را از عشق به حق لبریز و خود را به منبع انوار الهی، متصل می بیند و امور مادی و غیرخدایی را به کلی فراموش می کنند.

1- «ذکر»، یعنی یادکردن، خواه با زبان باشد، یا با قلب یا با هر دو، بعد از نسیان باشد، یا بعد از ادامه ذکر.
2-منظور از ذکر، تنها ذکر زبانی نیست، گرچه ذکر زبانی هم ذکر بوده در مکتب اسلام دارای اهمیّت است، لکن مقصود حقیقی از ذکر خدا، رسیدن به درجه‌ای از ایمان و اعتقاد است، که انسان بر اثر آن، پیوسته خود را زیر نظر خدا دانسته، و در نهان و آشکار، او را شاهد و ناظر اعمالش بداند و از زشتی‌ها دوری گزیده و وظایف خود را برابر او انجام دهد. به عبارت دیگر، حقیقت ذکر، توجه قلبی به خداوند متعال است که در اعمال انسان پرتو افکند.
ذکر عبارت است از یاد خدا در همه احوال و پیشامدها و توجه به حضور در محضر الهی و او را حاضر و ناظر بر اعمال و رفتار خویش دانستن و این که هیچ امری بر او پوشیده نمی‌ماند. از این رو، هنگام رو به رو شدن با تکالیف واجب به یاد خدا بوده، آن‌ها را انجام دهد و هنگام رو به رو شدن با محرمات و معاصی از خدا غافل نباشد، و از انجام آن پرهیز نماید.

امروزه دنیای ما با اضطرابها ،پریشانی ها ،نگرانیهای مختلفی روبرواست و علوم امروزی نتوانستند اضطرابها و نگرانیها رارا درمان قطعی کنند. چرا که این بیماری ها ،نشانه بیماری های روحی بشر است . و روح یک پدیده الهی و معنوی است.»«قُل الرُوحُ مِن اَمرِ ربِّ»(اسرا،85) پس برای معالجه و درمان آن باید به یک طبیب روح یعنی اله جل جلاله که خالق ماست و با دردهای روحی ما آشناست مراجعه کنیم و از نسخه ی الهی کمک بگیریم تا درمان شویم.

خداوند می فرماید: «الا بِذکر الله تَطمَئِنُّ القلوب»(رعد،28) دلها با ذکر الله آرام می گیرد.

برکت،لذت و شیرینی و آرامشی که در نام پاک الله تعالی جل جلاله موجود است ،بر کسی که چند روز این نام مقدس را ورد زبان و حرز جان خود کرده است بر کسی پوشیده نیست.

همه ما همانطور که مکلفیم که خودمان را حفظ کنیم و خارج کنیم از ظلمت به نور، مکلف هستیم که دیگران را هم همین طور دعوت کنیم. هر مقدار که می توانیم. شما نباید بگویید که خوب، من که خطیب نیستم، من که اهل منبر نیستم، من که اهل محراب نیستم. شما اهل این هستید که در خانواده تان با آن پسرتان و با آن دخترتان و با آن عیالتان، با آن کسی که رفیق شما هست، می توانید که حرف را بزنید.
همین مقدار شما مکلفید. اگر انسان دید معصیت خدا می شود، باید جلویش را بگیرد. نگذارد معصیت خدا بشود.
امام خمینی؛ ۲ دی ۱۳۵۸